de Romeinen

’LIMES’ en de ‘VIA BELGICA’

Fred van de Biezen

Rond het begin van de jaartelling kwamen de Romeinen naar Nederland. Hun doel was een nieuwe noordgrens voor hun rijk: aanvankelijk de Elbe, later de Rijn. Deze rivier werd de natuurlijke grens in Noordwest-Europa en daarom bouwden de Romeinen vooral langs de Rijn hun nederzettingen en forten. De Romeinen kwamen naar de ‘lage landen’ om de grens van hun rijk te bewaken, niet om zich er permanent te vestigen. Vooral soldaten en legerleiders lieten dus hun sporen na in de bodem.

De Limes was de versterkte grens van het Romeinse Rijk, een rijk dat op zijn hoogtepunt Engeland, West-, Midden- en Zuid-Europa, het Midden-Oosten en Noord-Afrika omvatte. In Nederland had de Limes een uitzonderlijk karakter: de forten, wachttorens en militaire wegen lagen langs een natuurlijke linie, de Rijn. Vanaf het begin van de jaartelling tot 250 hielden duizenden soldaten uit alle delen van het Rijk de wacht op de zuidelijke Rijn oever, voortdurend bouwend aan hun versterkingen en onderkomens.

Hier vind je prachtige podcasts, verhalen van elk vijf minuten over de Romeinse geschiedenis in de Lage Landen.

De Limes, de Romeinen en hun leven worden op een toegankelijke manier aanschouwelijk gemaakt Tijdens de Romeinenfestivals in de vroegere Romeinse steden Nijmegen en Xanten (Duitsland hemelsbreed 50 km en een uurtje met de auto), die al bijna 2000 jaar een limesverleden delen. Het ene jaar vindt het festival in Nijmegen plaats, het andere in Xanten.Tijdens het festival spelen re-enactors aspecten van het Romeinse leven na en verzorgen ze demonstraties met soldaten en gladiatoren. De re-enactors hebben veel kennis van allerlei aspecten van het leven in de Romeinse tijd en over het militaire leven langs de Limes. Ze koken, maken aardewerk en kleding en geven demonstraties van exercities en (schijn)gevechten.

Gratis
Veel fietsers hebben een GPS of een GPS-applicatie op hun telefoon. Kostenloos kun je de tracks downloaden inclusief alle waypoints.

Fietsboek

Fietsen langs de Limes, de noordgrens van het Romeinse rijk en de Via Belgica. In Nederland is niet zoveel meer te zien maar in Duitsland juist wel. In Zuid-Limburg zijn ook veel Romeinse restanten. De de Via Belgica loopt van Keulen naar de kortste oversteek over het Kanaal, bij Boulogne-Sur-Mer. Een route met veel geschiedenis van de Romeinen. De muur in Tongeren, Bavay, de enorme grafheuvels en prachtige musea waarvan het Römisch-Germanisches Museum de absolute top is. Het boek is een route ondersteuning en beschrijft wat er op al die plekken te zien is, wat daar gebeurde, hoe je de tocht in passende stukken kunt verdelen en veel fotomateriaal van alle bezienswaardigheden onderweg.

Bekijk ibook (€6,99)
Limes in Nederland

Katwijk aan Zee (LUGDUNUM)
Ter hoogte waar ooit een Romeins fort heeft gelegen – het is allang door de zee verzwolgen, al waren er tot in de 18de eeuw resten van te zien – staat op de boulevard in Katwijk aan Zee een kunstwerk. Op een plateau van cortenstaal, waarop de plattegrond van de legendarische ‘Brittenburg’ is afgebeeld, met figuren uit brons. Ze stellen soldaten voor van keizer Caligula, die vechtten tegen de zee, zoals de overlevering wil. Op de rand van het beeld staat de tekst:‘Kalla’s toren, hier geboren, zocht Neptunes’ toorn.
De hele zee zou hij bezitten en vechten om het huis te Britten.‘
Kalla’s Toren zou een middeleeuwse herinnering zijn aan het fort van Caligula.

Leiden (MATILO)
In het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden, het nationale archeologische museum, is een vaste collectie aan Romeinse vondsten uit Nederland tentoongesteld. Daaronder zijn bijzondere voorwerpen die in de limeszone zijn gevonden, zoals altaren, grafstenen, wapens en ruiterhelmen. Beroemd is het gezichtsmasker uit Leiden-Roomburg.

Download GPS eXchange Format
Limes & Via Belgica in Duitsland

Xanten (COLONIA ULPIA TRANIANA)
In het RömerMuseum vind je een Romeins badencomplex dat een volledig stadsdeel (insula) besloeg. Langs de straten was een overdekt trottoir. De open ruimte (palaestra) aan de achterkant van het gebouwz werd gebruikt voor sport en spel.

Keulen (COLOGNIA)
Agrippa, de Romeinse stadhouder van Gallië, stichtte voor hen in 38 of 19 voor Chr. als hoofdplaats van hun civitas het Oppidum Ubiorum ter plaatse van de huidige Altstadt van Keulen. Gedurende de aanvalsoorlogen tegen het oostelijk van de Rijn gelegen Germanië, tijdens de regering van Augustus, was hier tijdelijk een legerplaats voor twee legioenen. Het bleef steunpunt van de vloot van Neder-Germanië tot in de laat-Romeinse tijd. Rond 50 na Chr. werd het oppidum tot de rang van colonia verheven en heette sindsdien Colonia Claudia Ara Agrippinensium (afgekort: CCAA). In het midden van de jaren 80 werd Keulen hoofdstad van de pas gestichte provincie Germania Inferior.Voor Keulen volgde een lange tijd van economische welvaart, waarin de stad zelden voor het voetlicht van de historie trad.

Download GPS eXchange Format
Via Belgica in Belgie

Tongeren (ATUATUCA)
De vroegste sporen dateren uit het laatste kwart van de le eeuw v. Chr. Rond deze militaire nederzetting ligt een aarden wal met houten palissade en is verder beschermd door een spitsgracht. De IIe eeuw houdt voor Tongeren een bloeiperiode in met intensieve handelsbetrekkingen en de vestiging van allerlei ambachtslieden. Bijna als statussymbool krijgt de stad (136 ha), omstreeks het midden van deze eeuw, PAX ROMANA, een grote ommuring van 4.544 m met ronde torens en toegangspoorten. De stadsmuur is nu nog 2.680 m met honderd torens voor versterking.

Download GPS eXchange Format
Via Belgica in Frankrijk

Bavay (BAGACUM)
De Belgische historische literatuur uit het begin van de XXe eeuw dicht aan de weg Keulen-Bavay, vaak de rol van taalgrens toe. Later weer zag men er een soort LIMES BELGICUS in, een grensverdediging van het Romeinse rijk, zoals de Rijn limes.
Recente studies laten zien dat in de (Gallo Romeinse) laat-Romeinse tijd, vanaf keizer Constantijn, de lijnverdediging steeds meer plaats maakt voor diepteverdediging en zich over grote gebieden kon uitstrekken. Er komen versterkingen op strategische hoogten, met vluchtburgen voor de lokale bevolking en castella, burgi en wachttorens langs de wegen die, samen met de omwalde steden veilig verkeer moesten garanderen.Tussen Bavay enTongeren zijn acht van deze versterkingen gevonden.

Boulogne-Sur-Mer (GESORIACUM)
Boulogne geldt als eindpunt van de weg naar de oceaan. Om Brittania te veroveren legde Rome de haven van Gesoriacum aan. De oversteek is het kortst bij de kuststreek van het departement Pas-de-Calais.

Download GPS eXchange Format

Andere Thema's

Wasserschlösser / Kastelen

Eine Fahrradtour entlang der Wasserschlösser. Von Arnheim ungefähr 600 km ohne Abkürzungen entlang der Schösser mit einem Burggraben in Nordrhein-Westphalen. Schöne flache Strecken durch Wälder, Wiesen, Dörfer und ländliche Gebiete. - / - Vanuit Arnhem ongeveer 600 km zonder inkortingen langs kastelen met slotgrachte in Nordrhein-Westfalen. De route is vlak en loopt door bossen, dorpjes en het platteland.
Meer over dit thema…
80 Jarige Oorlog

Tweeduizend kilometer aan fietstochten langs historische plekken en verhalen over wat daar gebeurde, zo’n 400 jaar geleden.
Meer over dit thema…
Oude Spoorlijnen

Als je op de oude spoorlijn fietst zijn kaarten overbodig en kun je kijken naar de omgeving; weilanden, bossen, oude vervallen stationnetjes, informatieborden over de geschiedenis en je wanen in een trein rond de eeuwwisseling in 1900.
Meer over dit thema…
Wereldoorlog I (1914‑1918)

Een boeiend thema om per fiets langs het front te fietsen. Achter op het boek staat: Het is een onalledaagse reisgids, voert de reiziger langs de bizarre sporen van de Eerste Wereldoorlog.
Meer over dit thema…
Veerpontjes

Vijfentwintighonderd kilometer aan fietstochten langs 200 veerpontjes via 21 tochten. Met de fiets op de trein naar het startpunt. Je kiest zelf waar je begint en eindigt. Altijd met de wind in de rug.
Meer over dit thema…